Đổi ra năm Âm lịch Can-Chi

1- Tết âm lịch sắp đến rồi. Tôi có viết nhiều bài về năm âm lịch trên forum clbvb về cách chuyển đổi dương lịch - âm lịch, tuy nhiên trong cuộc sống tôi hầu như không quan tâm lắm đến thứ lịch xưa rích và lộn xộn nầy; thậm chí năm nay là năm con giáp gì, và sắp tới là con gì tôi cũng chả để ý đến!

Thế thì mình hời hợt quá, vậy nên tôi sẽ trình bày sau đây cách đổi nhanh ra năm âm lịch can-chi một cách tổng quát, trước tự mình ôn lại, sau giúp các bạn ai đó học thêm nghề để góp vui ba ngày tết.

2- Năm âm lịch thường chậm so le với năm dương lịch chừng hơn 1 tháng. Điều nầy có nghĩa tháng đầu năm mới dương lịch (và một số ngày đầu tháng 2 DL) vẫn là năm cũ âm lịch. Do đó cách đổi nhanh ra năm âm lịch can-chi nầy chỉ đúng với các tháng dương lịch còn lại. Đồng ý như thế nha.

3- Tên gọi năm âm lịch gồm 2 phần hợp thành là Can và Chi.
- Chi là tên gọi 12 con giáp, điều nầy bà con quá quen thuộc vì theo tục lệ, gắn với tuổi của mình; ví dụ tôi sinh năm có con giáp là khỉ.
Theo thứ tự quen thuộc, ta hay đọc là: Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi.
Để thuận tiện tính toán sau nầy, những bạn đọc mới quen nên dùng chuỗi sau cũng được: Thân, Dậu, Tuất, Hợi, Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi.

Và năm nay 2012 là năm Thìn, năm của con rồng. Sang năm sẽ là năm Tỵ, năm của con rắn.
Gọi chính xác, năm 2012 là năm Nhâm Thìn và năm 2013 là năm Quý Tỵ

- Can gồm 10 tên gọi để ghép vào mỗi tên Chi. Quen thuộc theo thứ tự là: Giáp, Ất, Bính, Đinh, Mậu, Kỷ, Canh, Tân, Nhâm, Quý.
Để thuận tiện tính toán sau nầy, những bạn đọc mới quen nên dùng chuỗi sau cũng được: Canh, Tân, Nhâm, Quý, Giáp, Ất, Bính, Đinh, Mậu, Kỷ.

4- Chuyển đổi sang năm âm lịch, ta phải tìm tên Can và tên Chi của năm đó.
a- Tìm Can: vì Can có 10 tên gọi luân phiên thay đổi, trùng với hệ đếm thập phân nên mỗi tên Can sẽ tương ứng với  số đơn vị của năm (số đuôi).
Canh luôn trùng với số đuôi là 0, Tân là 1... cứ thế cho đến Kỷ là 9.
Năm 2013, số đuôi là 3, bạn đếm 1 ngón tay gọi là Tân (mới), xòe 2 ngón gọi là Nhâm, và xòe 3 ngón gọi là Quý.
(Đấy là lý do tôi đề nghị các bạn nhớ chuỗi Canh, Tân... như trên.)
Các năm khác, bạn cứ thế mà đếm...

b- Tìm Chi: Chi có 12 tên gọi nên khó hơn.
- Bạn chia số năm cho 12. Nếu chẵn (dư 0) là Thân, dư 1 là Dậu, dư 2 là Tuất... cứ thế cho đến dư 11 là Mùi.
(Đấy là lý do tôi đề nghị các bạn nhớ chuỗi Thân, Dậu... như trên.)
Năm 2013, chia cho 12 dư 9, Vậy đó là năm Tỵ, Ghép Can-Chi thành Quý Tỵ.

c- Mẹo Tìm Chi: Chia số năm cho 12 bắt buộc dùng giấy bút phức tạp. Bạn có thể kiểm tra với chia 3 và chia 4 (vì 3x4=12).
Chia 3: bạn cọng tổng các số trong năm, ví dụ năm 2013 => 2+0+1+3 = 6 chia 3 dư 0
Chia 4: bạn lấy 2 số sau để chia, ví dụ 2013 => 13 chia 4 dư 1
Ta gọi nối 2 số dư chia 3 và chia 4 là 01

Ngoài đời hay truyền miệng câu "khắc tuổi" là Thân, Dần, Tỵ, Hợi tứ hành xung. (Riêng tôi không tin câu nầy tí nào vì tôi tuổi Thân, vợ tôi tuổi Hợi và đứa con tuổi Tỵ, sống cùng nhau êm đẹp...)

Tôi đề nghị bạn nhớ câu tứ hành xung thành "Thân, Tỵ, Dần, Hợi"
Vì sao? vì Thân sẽ tương ứng số nối dư là 00, Tỵ là 01, Dần là 02 và Hợi là 03
và năm 2013 có số nối dư là 01 tương ứng với năm Tỵ

Đương nhiên sẽ có 3 cụm như thế, 2 cụm còn lại là:
"Tý, Dậu, Ngọ, Mão" với Tý có số nối dư là 10, Dậu là 11, Ngọ là 12 và Mão là 13.
"Thìn, Sửu, Tuất, Mùi" với Thìn có số nối dư là 20, Sửu là 21, Tuất là 22 và Mùi là 23.

Ví dụ có người sinh năm 1985, Chia 3 dư 2; chia 4 dư 1. Số nối dư là 21 tương ứng năm Sửu. Số đuôi là 5 tương ứng Ất. Ghép là năm Ất Sửu.

(Mẹo trên tôi tính ra, bà con dùng thoải mái, không giữ độc quyền!)

5- Function Tìm năm âm lịch viết với VB6

Private Function NamÂmLich(ByVal year As Integer) As String
    Dim Can() As String, Chi() As String ' truongphu
    Can = Split("Canh,Tân,Nhâm,Qúy,Giáp,Ât,Bính,Ðinh,Mâu,Ky", ",")
    Chi = Split("Thân,Dâu,Tuât,Ho'i,Tý,Suu,Dân,Mao,Thìn,Ty,Ngo,Mùi", ",")
    NamÂmLich = Can(year Mod 10) & " " & Chi(year Mod 12)
End Function

Sử dụng: Không dùng cho năm trước Công nguyên
Gọi Function như sau:

MsgBox NamÂmLich(2013)

Với kết quả là Quý Ty

Bạn có thể dùng phần mềm để biết ngay:
Đổi ra năm Âm Lịch Can Chi
http://www.mediafire.com/download.php?816jfefmpdr99gg